10 Juli 2009

Manuk Binatur Pakon Tinombu


Lanjutan dari tulisan Berbagai Masakan Humbani Manuk i Simalungun tanggal 27 Juni 2009.

Cara memasak daging manuk i Simalungun umumni domma ipatorang i tulisan sebelumni. Sada keistimewaan ni manuk i Simalungun, masuk do manuk on bani acara adat, isamping babi pakon ikan omas. Bani sub etnik Batak na lain songon i Toba, lang masuk hitungan manuk on bai adat, babi pakon ikan omas dassa. Lang dape ibotoh panulis aha do sapari latar belakangni perbedaan on. Cara memasak daging manuk on naboi masuk hu acara adat aima manuk binatur pakon tinombu.

Manuk Binatur
Masakan manuk binatur aima manuk na ipotongi pakon imasak sedemikian rupa sehingga menyerupai manuk namanggoluh, tapi tokka do, lang matah. Cara manayat manuk on biasa do. Tapi ipotongi agak baggal-baggal terutama popat, kais-kais, habong, tonton, borgok pakon uluni, ase boi isusun holi. Darohni ipisahkon. Parlobei-lobei imasak gulei ma manuk on, tapi ibaen kering. Piga-piga potongan daging lang dihut iloppah, terutama bagian namangandung lemak. Daging naipisahkon ai deba ipanggang. Dob hussi ipanggang deba isayat-sayat potonganni etek-etek, anjaha deba homa igatgati lumat, baru isampur pakon halambir na isaok (iduda do homa ase lumat). pakon isiram bani daroh na tokka, tapi cair. Sisa daging nalain ibaen secara istemewa aima jadi namatah. Daging namatah ai igat-gati lumat, isampur bumbu, baru isisram bani bah ni sikkam. Bah ni sikkam on ibuat humbani hulitni hayu (langka) anjaha mangandung zat asam naboi patokkanon daging ai manuk ai. Hatolusi masakan ai : masak gulei, na ipanggang idarohkon, pakon mamatah, iatahon ma masak tolu. Dob hussi tokka ganupan masakan ai, baru ma iatur i atas a tampah, mirip songon manuk namanggoluh, bani atasni itambahkon otik halambir saok pakon namatah ai pakon potongan daging panggang.

Cara na lebih simpel mamasak manuk binatur on, ibaen tumang tasak sada. Ganupan daging manuk ai igulai kering, baru itambahkon parutan kelapa, ipaima tokka. Tokka hussi, baru isusun bai talam atap pinggan. Parutan kepala ai ma ibaen dasar pakon panutupni.

Tinombu
Tinombu atap tumbuan tong do manuk binatur, tapi imasak tasak sada marhietei manlomang ibagas buluh lomkang na baggal. Potongan ayam, bumbu, parutan kapala, sattan ipamasuk ganup bai buluh lomang ai, na berdiamater 15-20 cm anajaha ganjangni sekitar 1 m. Parmasuk ni potongan manuk ai pe iatur do, ase anggo irungrung holi uluni parolobei hu darat, anjaha kais-kaisni parpudi. Ipatokka ma tinombu ia marhitei mandaringhon bani narnar piga-piga jam. Tokka hussi, ibaen ma tutup ni bulkuh hai humbai bulung galuh na ibentuk jenges anjaha ibaen talini as boi ihadang.
Pengunaan
Anggo roh manohu atap martandang, mangalop boru, tinombu on ma iboan. Das hussi i rumah, baru ma irungruing anjaha iatur bai talam songon manlloppah manuk binatur. Iondoshon ma manuk binatur on bani pihak-pihak paradatan, anjaha sanggah mangindoshon, ipadasma hata podah atap pangindoan.

Isamping hu adat, dong do homa na partokoan masuk binatur, hubani. nadas hinan atap nadas bagah-bagah. ITogur i i Marubun Lokkung hubani na padas sir atap padas bagah-bagah. I Togur/Marubun Lokkung bahat do naterkenal ahli memasak manuk binatur on, terutama boru ni Sigumonrong songon Makkela Sarimin Saragih. MP.